همان‌طور که می‌دانید عکاسی دیجیتال باعث تحول هنر عکاسی شده، به صورتی که امروزه افراد می‌توانند با استفاده از یک دوربین دیجیتال به یک عکاس تبدیل شوند و از مناظر و تصاویر گوناگون عکس بگیرند، همچنین بسیاری از این عکاسان دوست دارند تبدیل به یک عکاس حرفه‌ای و یک هنرمند واقعی شوند.
ممکن است در فضای مجازی همچون اینترنت افرادی را ببینید که خود را عکاس هنری می‌نامند، اما بهتر است بدانید که مفهوم عکاسی هنری کاملاً متفاوت بوده و نیاز به شناخت اصول و مبانی خاصی دارد، به طوری که تفاوت‌هایی بین عکاسان هنری و عکاسان معمولی به وجود آورده است. حال اگر می‌خواهید در مورد این تکنیک عکاسی بیشتر بدانید، تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.
عکاسی هنری چیست؟
عکاسی هنری به انگلیسی Fine-art photography روشی از عکاسی محسوب می‌شود که هدف آن بیان دیدگاه‌های خلاق و الهام هنری عکاس به مخاطب است. این تکنیک از آن جهت با دیگر رده‌های عکاسی متمایز است که بر خلاف عکاسی خبری که هدف آن ثبت تصایر مربوط به اخبار است، نیازی به پایبندی به اصول اخلاقی خبرنگاری ندارد و بر خلاف عکاسی تبلیغاتی که برای فعالیت‌های اقتصادی یا فروش محصولات و خدمات به کار برده می‌شود، فقط و فقط قصد ارائه تصاویر هنری و جذاب را دارد، به صورتی که بر قلب و روح مخاطب اثر بگذارد و روح او را تلطیف کند.
لازم به ذکر است که تا به امروز تعریف عکاسی هنری موضوع بحث و مناظره‌های بسیاری در جوامع هنری دنیا بوده است. برخی از عکاسان این سبک از عکاسی را به عنوان مجموعه‌ای از تصاویر قابل نمایش در گالری تعریف می‌کنند. شاید این تعریف برای عکس‌های هنری مستقیم و شفاف به نظر برسد، اما تعریف کامل و جامعی از عکاسی هنری یا حتی عکس هنری نیست. علاوه بر این نمونه‌های متعددی از عکاسی مانند عکاسی خبری وجود دارد که در گالری‌های عکاسی برای مخاطبان به نمایش گذاشته می‌شود.
تنها ویژگی مشخصی که عکس عکاسی هنری را از دیگر ژانر‌های عکاسی متمایز می‌کند، مفهوم و پیام عکس است. در واقع اثر هنری روشی برای انتقال احساسات هنرمند به مخاطب بوده به طوری که انتخاب عناصر و نحوه ترکیب‌بندی آن‌ها به انتقال پیام هنرمند کمک می‌کند. در این تکنیک عکاسی پیام عکس(چاپ عکس) می‌تواند به صورت کلمه، حس یا حتی یک ایده خاص باشد. به این صورت می‌توان از عکاسی هنری به منظور تأثیر‌گذاری بیشتر بر روی مخاطب و حتی تغییر رفتار و نگرش او استفاده نمود.
عکاسان هنری معروف زمان زیادی را برای برنامه‌ریزی و ترکیب‌بندی عکس‌های هنری خود صرف می‌کند، چرا که عکاسی هنری همچون عکاسی خبری یا فوتوژورنالیسم نیست. در این روش عکاسی ترکیب‌بندی عکس‌ها با دقت و به صورت عمدی ساخته می‌شود و تمام عناصر از قبل برنامه‌ریزی شده‌اند. همچنین عکس فقط برای انتقال مفهوم کلی کافی نبوده و به همین دلیل عکاس در این روش عکاسی از شیوه روایتگری نیز برای انتقال پیام مورد نظر خود به مخاطبانش استفاده می‌کند.
مجموعه تصاویر هنری همراه با یکدیگر بیانیه هنرمند عکس هنری را می‌سازند و این بیانیه می‌تواند یک پاراگراف ساده متنی باشد که هدف کلی پروژه عکاسی را بیان می‌کند و چشم‌اندازی را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. همانند بسیاری از شکل‌های هنری گاهی اوقات مخاطب پیام مورد نظر هنرمند را دریافت نمی‌کند که این مسأله کاملاً طبیعی بوده و می‌تواند بخشی از فرایند خلاقانه به کار رفته در عکس هنری باشد. هنرمندان بازخورد‌های مخاطبان را به خوبی می‌پذیرند، به دلیل اینکه مردم هم بخشی از فرایند خلق هنر آن‌ها هستند و مسلماً این بازخورد‌ها می‌تواند به بهبود کار هنرمندان کمک شایانی نماید.
اصول و مبانی عکاسی هنری
برای انجام عکاسی هنری و رسیدن به سبک زیبایی‌شناسی خاص و منحصربه‌فرد، لازم است با اصول عکاسی هنری آشنایی داشته باشید. این اصول شامل موارد زیر می‌شود که می‌توانید آن‌ها را به صورت مرحله به مرحله دنبال کنید:
- دید هنرمندانه؛ شما به عنوان هنرمند و عکاس عکس هنری قبل از اینکه بخواهید اثر هنری خود را خلق کنید، باید به یک چشم انداز کلی از ظاهر کار‌هایتان برسید. بررسی آثار هنرمندان عکاسی می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد. هنرمند و عکاس هنری باید پیش از شروع کار خود یک دید هنرمندانه نسبت به نتیجه کار خود داشته باشد. برای خلق عکس‌های هنری یکی از بهترین راهکار‌ها این است که آثار هنرمندانی را که عکس‌های هنری خلق کرده‌اند، مورد بررسی قرار دهید و یک دید هنرمندانه نسبت به موضوع مورد نظر خود داشته باشید.
- ایده عکاسی؛ یکی از مهم‌ترین مبانی عکاسی هنری ایده، پیام و احساس هنرمند است که در عکس وجود دارد. ایده و پیام همان مفهومی است که هنرمند به وسیله آثار هنری خود به مخاطبانش منتقل می‌کند. ایده هنرمند در عکس عکاسی هنری می‌تواند کوتاه و در حد یک کلمه باشد یا اینکه به صورت یک بیانیه کامل مثل بررسی اثر ماه بر روی جزومد دریا بیان شود. ایده و بیانیه عکاس همان شروع کار و همانند فرضیه تحقیق است. برای شروع کار می‌توانید از پیام‌های عادی مثل لبخند زدن، ترک کردن، احساس تعجب یا حس نگرانی در عکس‌هایتان استفاده کنید. یک عکاس هنری باید بداند که هدف از عکسی که می‌خواهد بگیرد چیست؟ چه احساسی را می‌خواهد به مخاطب خود منتقل کند؟ و دیگر سؤالات در این زمینه. شما می‌توانید برای ایده عکاسی خود یک عبارت را انتخاب کنید. پس یک تکه کاغذ بردارید و ایده‌های خود را روی آن بنویسید. همچنین استفاده از تکنیک طوفان فکری هم به شما کمک می‌کند. این تکنیک از روش‌های مؤثر در عکاسی بوده که به منظور دستیابی به ایده‌های جذاب به کار می‌رود. بنابراین بهتر است ایده‌های خود را بنویسید تا یک ایده خاص در رابطه با نتیجه کار به دست‌آورید.
- به کار بردن تکنیک‌های مختلف در عکاسی؛ اثری که توسط شما خلق می‌شود، بینش و ایده‌های شما را نشان می‌دهد، به صورتی که وقتی تمام آثار خود را کنار هم قرار می‌دهید، شباهت‌هایی در آن‌ها مشاهده می‌شود. برای رسیدن به این شباهت‌ها معمولاً هنرمندان عکس هنری از یک تکنیک یا رسانه یکسان برای ایده‌هایشان استفاده می‌کنند. اینکه شما روی چه تکنیکی از هنر عکاسی کار می‌کنید، مهم نیست، اما باید دقت کنید که در تمامی عکس‌های هنری خود از یک تکنیک مشابه استفاده نمایید. می‌توانید ترکیب‌بندی و تکنیک‌های مختلف عکاسی را امتحان کنید و زمانی که در رابطه با استفاده از آن‌ها اطمینان حاصل کردید، تمامی عکس‌های هنری خود را با استفاده از همان روش ثبت کنید، چراکه عکس هنری باید نتیجه کار را به صورت مجموعه‌ای منظم از آثار منسجم و مرتبط به نمایش بگذارد.
- بیانیه هنرمند؛ برای اینکه آثار هنری خود را در معرض دید مخاطبان به نمایش بگذارید، شما نیاز به یک بیانیه خواهید داشت. به طور کلی بیانیه هنرمند توصیف کوتاهی از موضوع کار و دلیل خلق آثار هنری خود است. هنگامی که وارد یک گالری عکاسی هنری می‌شوید، ممکن است در ابتدا این فکر ذهنتان را مشغول کند که آثار به نمایش گذاشته در چه زمینه‌ای است و موضوع عکاسی هنری چیست و هنرمند چه هدفی از عکس‌های هنری خود دارد؟ اینجاست که باید به دنبال بیانیه هنرمند در عکس‌هایش بگردید و این بیانیه دید کلی از نیت هنرمند و دلیل خلق آثار و نحوه خلق آن‌ها را در خود جای داده است.
- قالب کلی کار؛ در مراحل پایانی عکاسی این قالب کار شما است که ایده‌ها، تکنیک‌ها و سوژه‌های موجود در عکس هنری را نشان می‌دهد. در صورتی که شما بخواهید تصاویر هنری خود را در گالری به نمایش بگذارید، باید در آن‌ها یکپارچگی خاصی دیده می‌شود.
نکات مهم برای انجام عکاسی هنری که بهتر است به آن‌ها توجه کنید
اگر می‌خواهید عکس‌های هنری خود را به بهترین شکل ممکن خلق کنید، هنگام انجام عکاسی هنری بهتر است این نکات را در نظر داشته باشید:
- به صورت مداوم از اشیای پیرامون خود عکس بگیرید تا علاوه بر تبدیل شدن به یک عکاس هنری با مهارت و توانایی بالا، قوه تخیل و خلاقیت در شما تقویت شود.
- توجه به مواردی مثل ارائه دقیق جزئیات، انتخاب لحظه عکس گرفتن، تنظیم میزان نوردهی، حذف عوامل ایجاد نویز در عکاسی و انتخاب لنز مناسب می‌تواند نتایج فوق‌العاده مطلوبی را برای شما در عکاسی هنری به ارمغان بیاورد.
- مهارت دیدن خود را برای گرفتن عکس‌های هنری بهبود ببخشید، دیدن مهم‌ترین مهارت برای یک عکاس هنری است، بنابراین سعی کنید با دید هنری به سوژه‌های اطراف خود نگاه کنید. مثلاً می‌توانید در منزل یا بیرون از خانه یک سوژه را انتخاب کرده و از زوایای مختلف به آن نگاه کنید تا بتوانید بهترین زاویه را برای عکاسی از آن پیدا کنید، سپس دوربین خود را بردارید و از آن عکس بگیرید.
- موضوع مورد نظر خود را در عکاسی هنری مشخص کنید و به معنای آن خوب فکر کنید. موضوع انتخابی شما نشان‌دهنده خلاقیت، هوش و هنر شما در گرفتن عکس‌های هنری است، بنابراین در انتخاب آن وسواس و دقت کافی به خرج دهید و جنبه‌های بصری آن را به صورت دقیق بررسی کنید.
سخن پایانی
برای اینکه بتوانید در عکاسی هنری موفق شوید، باید سعی کنید یک فرد خلاق باشید و به جزئیات اطراف خود دقت کنید. توجه کردن به جزئیات یکی از اصول مهم و ضروری در این تکنیک به شمار می‌آید. در این صورت شما هر چقدر که جزئیات بیشتری را ببینید و به آن‌ها دقت کنید، بهتر می‌توانید از دید هنری به آن‌ها نگاه کنید و از جزئیات، احساسات و اتفاقات اطرأفتان الهام بگیرید.
در عکاسی هنری داشتن یک کلکسیون آثار که باهم در ارتباط باشند، اهمیت زیادی دارد. برخی اوقات تنها یک عکس برای انتقال احساسات واقعی و دید هنرمندانه یک عکاس کافی نیست. آثار شما باید درباره علاقه‌مندی‌های شما باشد و در پایان اینکه شما عکس‌های زیبا و هنری می‌گیرید، به این معنی نیست که یک عکاس هنری هستید یا عکس‌های شما عکس هنری هستند، تنها آن زمان که در عکس‌های شما معنا و مفهومی وجود داشته باشد تا بتواند به درستی ایده و حس شما را به مخاطب القا کند، توانسته‌اید در عکاسی هنری گام مؤثری بردارید.